FAQ

Q&A

koniec szkoły doktorskiej

 

1. Jakie są warunki ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej?

Zgodnie z art. 202 ust. 1 PSWiN warunkiem ukończenia szkoły doktorskiej jest złożenie rozprawy doktorskiej. Przepisy ustawy, ani regulaminów szkół doktorskich nie przewidują żadnych dodatkowych warunków w tym zakresie. W związku z tym ukończenie szkoły doktorskiej możliwe jest także pomimo np. niezrealizowania w całości programu kształcenia w szkole doktorskiej, w tym zawodowych praktyk dydaktycznych.

2. Zapisałem się na lektorat, ale go nie zaliczyłem. Czy będzie to problem, kiedy będę chciał skończyć szkołę doktorską.

Nie, patrz odpowiedź na pytanie 1. Jakkolwiek polecamy regularne chodzenie i korzystanie z lektoratów, to supersprawa!

3. Co to jest „rozprawa doktorska”?

Jest to uregulowane w art. 187 ust. 1 i 2 PSWiN. Rozprawa musi spełniać dwa kryteria. Pierwsze z nich – materialne – wskazuje, że rozprawa winna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego, oryginalne rozwiązanie w zakresie zastosowania wyników własnych badań naukowych w sferze gospodarczej lub społecznej albo oryginalne dokonanie artystyczne. Kryterium formalne z kolei wskazuje, że rozprawa winna być pracą pisemną, (np. monografią naukową, zbiorem opublikowanych i powiązanych tematycznie artykułów naukowych), pracą projektową, konstrukcyjną, technologiczną, wdrożeniową lub artystyczną albo samodzielną i wyodrębnioną częścią pracy zbiorowej.

Do pracy doktorskiej załącza się streszczenie w języku angielskim, do pracy przygotowanej w języku obcym – także streszczenie w języku polskim, a jeśli praca nie ma charakteru pisemnego – załącza się opis w językach polskich i angielskim. Wymóg ten dotyczy tak samo doktorantów i doktorantek, którzy nie posługują się językiem polskim.

Rozprawę doktorską, celem ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej, składa się w Biurze Rad Naukowych. Biuro nie ma możliwości weryfikacji, czy przedłożony jej dokument stanowi pracę doktorską w rozumieniu art. 187 PSWiN. Nastąpić to może wyłącznie w toku postępowania o nadanie stopnia naukowego doktora. Samo złożenie rozprawy nie jest równoznaczne z wszczęciem takiego postępowania.

4. Jakie są skutki złożenia rozprawy doktorskiej?

Podstawowym skutkiem złożenia rozprawy doktorskiej jest ukończenie kształcenia w szkole doktorskiej. Oznacza to utratę statusu doktoranta a tym samym formalnego związku z uczelnią. Po tym czasie stajemy się dla uczelni jej absolwentami. Jeśli chcemy uczęszczać na zajęcia, możemy to czynić tak jak każda osoba „z ulicy”. Mamy dostęp do systemu informatyczno-bibliotecznego UW na zasadach obowiązujących absolwentów, nie możemy korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego czy społecznego na uczelni ani prowadzić zajęć jako doktoranci.

Kończąc kształcenie w szkole doktorskiej uzyskujemy prawo do nieodpłatnego postępowania o nadanie stopnia naukowego doktora. Co ważne, prawo to nie ogranicza się wyłącznie do uczelni i dyscypliny, w której ukończyliśmy kształcenie; lecz obejmuje możliwość ubiegania się o stopień w dowolnym podmiocie posiadającym uprawnienia do doktoryzowania i w dowolnej dyscyplinie w całym kraju.

5. Kiedy zaczyna się postępowanie o nadanie stopnia doktora?

Postępowanie o nadanie stopnia naukowego doktora będzie wszczęte jeśli do rozprawy doktorskiej dołączony zostanie także wniosek o wszczęcie takiego postępowania. Oznacza to, że możliwe jest np. złożenie samej rozprawy doktorskiej a następnie dokonanie w niej jeszcze poprawek i modyfikacji i dopiero późniejsze złożenie rozprawy wraz z odpowiednim wnioskiem. 

Co istotne, aby móc wszcząć postępowanie o nadanie stopnia naukowego rozprawa winna być zatwierdzona przez promotora. Promotor potwierdza tym samym, że praca spełnia wymogi wobec tego rodzaju prac naukowych i może stanowić podstawę do ubiegania się o nadanie stopnia naukowego.

Konkretny podmiot doktoryzujący może wymagać dołączenia do rozprawy dodatkowych dokumentów. W przypadku Uniwersytetu Warszawskiego uregulowano to w uchwale Senatu UW nr 157. Od kandydata lub kandydatki do stopnia naukowego wymagane są:

1. pozytywną opinię promotora lub promotorów dotyczącą rozprawy doktorskiej,
2. oświadczenie, w którym kandydat wskazuje dyscyplinę naukową lub dziedzinę nauki, w której ubiega się o nadanie stopnia doktora, albo oświadczenie, że nie jest możliwe wskazanie jednej dyscypliny, w której nadaje się stopień doktora;
3. życiorys naukowy, w tym informację o najważniejszych publikacjach naukowych, projektach i stażach badawczych, w szczególności finansowanych ze środków przyznanych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych, Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodową Agencję Wymiany Akademickiej, Fundację na rzecz Nauki Polskiej lub ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki;
4. 5) kopię co najmniej jednej publikacji opublikowanej w czasopiśmie „punktowanym”, której kandydat(ka) jest autorem/autorką/współautorem/współautorką;
5. kopię certyfikatu lub dyplomu ukończenia studiów poświadczających znajomość nowożytnego języka obcego na poziomie biegłości językowej co najmniej B2;
6. odpis dyplomu potwierdzającego posiadanie przez kandydata tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera albo równorzędnego;
7. zaświadczenie organu kierującego Szkołą o uzyskaniu przez kandydata efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomie 8 PRK.

6. Jestem w połowie czwartego roku kształcenia i mam już gotową rozprawę doktorską. Co stanie się z niewypłaconą częścią stypendium, jeśli złożę rozprawę wcześniej?

Prawo do stypendium doktoranckiego w szkole doktorskiej ma charakter publicznego prawa podmiotowego. Oznacza to, że prawo to przysługuje za samo posiadanie statusu doktorantki/doktoranta (chyba że zastosowanie ma jeden z wyjątków). Prawo do stypendium za dany miesiąc nabywa się, jeśli chociaż przez jeden dzień miesiąca posiadało się status doktoranta lub doktorantki.

W przypadku wcześniejszego złożenia rozprawy doktorskiej stypendium będzie wypłacane do granicy ustawowego okresu jego pobierania, ale nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od dnia zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej (podstawa prawna: art. 209 ust. 8 PSWiN).

Przykład: Joanna złożyła ślubowanie 1 października 2019 r. i tego dnia rozpoczęła kształcenie doktorskie. Złożyła ona rozprawę doktorską 1 marca 2023 r. Oznacza to, że za marzec nabywa prawo do stypendium doktoranckiego jako doktorantka, a za okres 6 miesięcy (kwiecień – wrzesień 2023 r.) nabywa prawo do stypendium na podstawie art. 209 ust. 8 PSWiN.

W przypadku zmiany wysokości stypendium doktoranckiego – obejmie ona także osoby, które ukończyły kształcenie przed ustawowym terminem 4 lat.

7. Potrzebuję więcej czasu na dokończenie rozprawy doktorskiej. Jakie mam opcje?

Po pierwsze – ukończenie 4 lat kształcenia w szkole doktorskiej nie jest równoznaczne z automatycznym skreśleniem z listy doktorantów. Decyzję w tym przedmiocie musi wydać dyrektor szkoły doktorskiej. Jeśli zatem potrzebujesz zaledwie kilku tygodni do ukończenia rozprawy, być może nie musisz robić nic.

Także sama rozprawa doktorska, składana na potrzeby ukończenia kształcenia w szkole doktorskiej, nie musi być tożsama z rozprawą składaną na potrzeby postępowania o nadanie stopnia naukowego. W takim przypadku możliwe jest dokonywanie pewnych poprawek, zmian lub nawet „dopisanie” części rozprawy na potrzeby postępowania o nadanie stopnia naukowego. 

Oprócz tych możliwości doktorant lub doktorantka może ubiegać się o zawieszenie kształcenia w szkole doktorskiej. Należy rozróżnić dwa rodzaje zawieszeń – obligatoryjne (ustawowe) oraz fakultatywne (regulaminowe). Zawieszenie obligatoryjne następuje na okres odpowiadający:

1. Urlopowi macierzyńskiemu;
2. Urlopowi na warunkach urlopu macierzyńskiego;
3. Urlopu rodzicielskiego;
4. Oraz urlopu ojcowskiego,

Określonym w przepisach Kodeksu pracy. W tym przypadku dyrektor szkoły doktorskiej jest obowiązany do udzielenia zawieszenia kształcenia w szkole doktorskiej. W przypadku zawieszenia fakultatywnego dyrektor może (ale nie ma takiego obowiązku) udzielić zawieszenia z ważnych powodów, a w szczególności:

1. konieczności realizacji projektu badawczego finansowanego ze środków przyznanych w trybie konkursowym, w szczególności przez Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodową Agencję Wymiany Akademickiej lub Fundację na Rzecz Nauki Polskiej;
2. realizacji wyjazdów naukowych, w szczególności staży badawczych;
3. czasowej niezdolności do realizacji badań naukowych spowodowanej chorobą;
4. konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny lub dzieckiem do szóstego roku życia, lub posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności.

W okresie zawieszenia zachowuje się wszystkie prawa doktoranta za wyjątkiem prawa do stypendium doktoranckiego (w przypadku zawieszenia fakultatywnego). Okres zawieszenia obligatoryjnego nie wlicza się do okresu pobierania stypendium doktoranckiego. Skutkiem zawieszenia kształcenia jest wstrzymanie biegu terminów związanych z kształceniem doktoranckim (w tym wskazanych w IPB).

Zawieszenie może zostać udzielone w dowolnym momencie – w tym także pod koniec kształcenia w szkole doktorskiej. Przepisy nie określają maksymalnego okresu zawieszenia kształcenia.

Oprócz zawieszeń doktorant ma również prawo do przedłużenia terminu do złożenia rozprawy doktorskiej. Termin ten przedłuża dyrektor na wniosek doktoranta zaopiniowany przez promotora. Dyrektor może przedłużyć ten termin z ważnych powodów, a w szczególności: 

1. konieczności realizacji projektu badawczego finansowanego ze środków przyznanych w trybie konkursowym, w szczególności przez Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodową Agencję Wymiany Akademickiej lub Fundację na Rzecz Nauki Polskiej;
2. realizacji wyjazdów naukowych, w szczególności staży badawczych;
3. czasowej niezdolności do realizacji badań naukowych spowodowanej chorobą;
4. konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny lub dzieckiem do szóstego roku życia, lub posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności,
5. konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań naukowych niezbędnych do ukończenia rozprawy doktorskiej.

Przedłużenie udzielane jest na maksymalnie rok, możliwe jest także drugie przedłużenie o kolejny roczny okres. W okresie przedłużenia terminu do składania rozprawy doktorskiej zachowuje się wszystkie prawa i obowiązki doktoranta (za wyjątkiem prawa do stypendium doktoranckiego – jeśli pobierało się je już przez okres 4 lat). W okresie przedłużenia możliwe jest zawieszenie kształcenia z wyżej opisanych powodów. 

8. Pobieram stypendium w grancie NCN. Formalnym warunkiem jego pobierania jest posiadanie statusu doktoranta/doktorantki. Mam już gotową rozprawę doktorską a kończy się ustawowy okres kształcenia w szkole doktorskiej. Co zrobić?

Nie składać rozprawy doktorskiej i ubiegać się o zawieszenie kształcenia (opcja rekomendowana) lub jego przedłużenie. W sprawie szczegółów – patrz odpowiedź na pytanie powyżej.

9. Mój promotor/promotorka mówi mi, że powinienem był/była już dawno temu wszcząć przewód doktorski. Co powinienem/powinnam zrobić w takiej sytuacji?

W takiej sytuacji warto uświadomić promotora/promotorkę, że przewody doktorskie wszczynane były tylko do 30 kwietnia 2019 r. W obecnym stanie prawnym doktorant lub doktorantka musi w pierwszej kolejności ukończyć kształcenie w szkole doktorskiej i złożyć rozprawę doktorską, a następnie może wszcząć postępowanie o nadanie stopnia naukowego doktora (tzw. nową procedurę). Jej przebieg uregulowany jest w przepisach art. 185 – 197 PSWiN oraz uchwale Senatu UW nr 157 (dostępnej tutaj).